Language
Mobile navigation Home page

Prawo pracy: czyje? Res publica! O stosunku pracy teoretycznoprawnie (PDF)

PLN 27.00

Z wprowadzenia:

(…) Lata mojego namysłu nad nauką prawa pracy w Polsce, w zakresie jego meritum, którego upatruję w „naukowym opracowaniu prawa” – doprowadziły mnie do przygnębiającego wniosku, że chyba nie sposób mówić o rzeczywistym istnieniu nauki tego prawa. Zdaje się bowiem nie tworzyć ona – ta nauka – spójnego systemu poglądów na kwestię pracy ludzkiej, przynajmniej w jego podstawowym trzonie. W konsekwencji raczej niewiele ma ona do zaproponowania światu praktyki prawniczej, która, niejednokrotnie gorączkowo poszukując odpowiedzi w zakresie bieżących problemów, w codziennej pracy, pozostaje z problemami prawnymi po prostu zupełnie sama. Zresztą inaczej być nie może, skoro dziś nauka prawa pracy w Polsce może „poszczycić się” jedynie zbiorem luźnych poglądów, często pseudonaukowych, bo nie odnoszących się do twardych teoretycznych ustaleń. Co gorsza, nie ma z tego tytułu żadnej odpowiedzialności. Tymczasem skutki tak prowadzonej nauki, zwłaszcza w zakresie prawa pracy, z którym mają do czynienia całe społeczeństwa – są niepomierne.
Niniejsza praca jest, niestety, tylko wstępem do głębszej analizy teoretycznej z zakresu prawa pracy, która stanowi zadanie nie tylko na lata naukowej pracy, ale pracy prowadzonej przede wszystkim zespołowo, co znów: niestety, w polskich społecznych uwarunkowaniach naukowych, jest czymś zupełnie egzotycznym. Mając bowiem za sobą monografię z zakresu aksjologii polskiego prawa pracy, a zatem już wiedząc, o jakie wartości w prawie pracy chodzi, chciałabym zastanowić się nad teoretycznym wymiarem zjawiska prawnego, jakim jest system norm prawa pracy. Na moje wieloletnie usiłowania opracowania kolejnych problemów z tego zakresu, którym dawałam wyraz w licznych artykułach, spoglądam dziś jedynie jako na pewne przygotowanie do niniejszego zadania.

From the Introduction:

"(…) Years of my reflection on the science of labour law in Poland, namely on its substance, being in my opinion the research study of law, have brought me to a depressing conclusion that it is hard to say if the science of this law actually exists. The reason behind it is that this science does not seem to create a coherent system of views on human work, at least when it comes to its foundations. As a result, it does not have much to offer for the sphere of legal practice, which is left on its own with any legal problems, often frantically seeking answers to current challenges in its daily work. And it cannot be any other way, since the science of labour law in Poland today can “boast” only a collection of unconnected views that are often pseudo-scientific, because they do not pertain to solid theoretical findings. What is worse, there is no accountability for this. Meanwhile, the effects of this way of managing science, in particular in the field of labour law that affects entire societies, are immeasurable.
This work is, unfortunately, merely a prelude to a more in-depth theoretical analysis of labour law, being a task not only for many years of scholarly research, but primarily for a team effort, which again, unfortunately, is something totally exotic in the Polish social conditions of research. Having already written a monograph on the axiology of the Polish labour law, hence already knowing the values that the labour law is all about, I would like to ponder upon the theoretical dimension of a certain legal phenomenon, namely the system of labour law norms. When I look at my long-term effort to discuss further problems in this field, which took shape of numerous articles, I see it as a kind of a preparation for this task here".

Wstęp

Rozdział I. Uwagi wprowadzające 
1. Wyjaśnienie i uzasadnienie wyboru tematyki
2. Stań badań w zakresie tematu i charakterystyka głównych ujęć orzeczniczych i doktrynalnych
3. Założenia wyjściowe dla sformułowania koncepcji i hipoteza badawcza oraz podstawowe wątki problemowe
4. Konstrukcja opracowania

Rozdział II. Polskie prawo pracy wobec zmian w systemie prawa i przemian wewnątrzgałęziowych
1. Uwagi wprowadzające 
2. Prawo publiczne czy prawo prywatne – „wątpliwa” dychotomia?
3. Publicyzacja prawa prywatnego i prywatyzacja prawa publicznego?
4. Czy „rzeczywiście” rosnąca rola niewładczej administracji publicznej?
5. Stosunek doktryny polskiego prawa pracy wobec zmian systemowych i przemian wewnątrzgałęziowych 
6. Podsumowanie

Rozdział III. Praca jako zjawisko społeczne: perspektywa jednostki i ogółu
1. Uwagi wprowadzające 
2. Człowiek a praca 
2.1. Człowiek a praca – rys historyczny: tradycja starożytna, protestancka oraz marksistowska
2.2. Człowiek a praca – rys współczesny: tradycja chrześcijańska
3. Społeczeństwo a praca: ogląd z perspektywy współczesnej
4. Podsumowanie

Rozdział IV. Praca jako zjawisko prawne 
1. Uwagi wprowadzające  84
2. „Praca” a zadanie publiczne? 
3. „Praca” a dobro wspólne? 
4. „Praca” a wartość konstytucyjna? 
5. Podsumowanie 

Rozdział V. Stosunek prawny mający za przedmiot pracę człowieka
1. Uwagi wprowadzające 
2. Stosunek społeczny i stosunek prawny a stosunek pracy
3. Cywilnoprawne czy administracyjnoprawne „inklinacje” stosunku pracy?
3.1. Stosunek cywilnoprawny – równorzędność i autonomiczna pozycja stron
3.2. Stosunek administracyjnoprawny – nierównorzędność pozycji w relacji z podmiotem administrującym. Kompetencja organu administracyjnego. Imperium państwa
3.3. O „przydatności” teorii stosunku cywilnoprawnego i administracyjnoprawnego dla regulowania stosunków pracy – krytyczne spojrzenie na
doktrynalne i orzecznicze ustalenia
4. Stosunek pracy: jego przedmiot oraz podmioty i ich wzajemne relacje
4.1. Praca jako „towar” czy rzeczywiście „wartość społeczna”? O prawnej kwalifikacji przedmiotu stosunku pracy
4.2. Pracownik versus pracodawca czy zakład pracy? O pracowniku w zakładzie pracy i pracodawcy jako podmiocie administrującym oraz jego
„socjalnych ciężarach”
4.2. Równorzędność stron stosunku pracy czy „władza” pracodawcy? O formalnej równorzędności stron w stosunku pracy i prawnych
„kompetencjach” pracodawcy
5. Prywatnoprawny i publicznoprawny stosunek pracy. Ethos a służba
6. Stosunek pracy i zakład pracy w prawnej organizacji ustroju państwa i ładzie społeczno-gospodarczym
6.1. Stosunek pracy jako podstawowa forma organizacji życia jednostki
w społeczeństwie. A czy przestrzeń dla realizacji praw człowieka?
6.2. Zakład pracy jako podstawowe narzędzie realizacji zasady pomocniczości. Państwo czy społeczeństwo zakładów pracy?
7. O pochodzeniu doktrynalnych i orzeczniczych koncepcji o zobowiązaniowym i dwustronnym charakterze stosunku pracy
8. Podsumowanie

Rozdział VI. Stosunek pracy a umowa o pracę. Normatywna struktura stosunku
pracy – jej implikacje 
1. Uwagi wprowadzające
2. Stosunek prawny a umowa. Stosunek pracy a umowa o pracę
3. Normy prawne a normatywna struktura stosunku pracy. „Tak!” dla autonomii woli. „Nie!” dla zasady swobody umów
4. Odpowiedzialność deliktowa czy kontraktowa pracodawcy? „Standardowe” warunki pracy jako fragment porządku publicznego i praca ludzka jako dobro osobiste
5. Stosunek pracy a horyzontalne oddziaływanie praw konstytucyjnych
5.1. Problem horyzontalnego oddziaływania praw konstytucyjnych: bezpośrednie i pośrednie oddziaływanie
5.2. Możliwości horyzontalnego oddziaływania praw konstytucyjnych na treść stosunku pracy. O wertykalności i horyzontalności stosunku pracy „zarazem” 
5.3. Prawa konstytucyjne z „zakresu” pracy w perspektywie potencjału horyzontalnego stosowania praw konstytucji
6. Prawa podmiotowe pracownika: prywatnoprawne czy publicznoprawne? O publicznoprawnym (konstytucyjnym) prawie podmiotowym „człowieka pracującego”
7. Podsumowanie

Rozdział VII. Czym jest prawo pracy? A może do „czego” należy?
1. Uwagi wprowadzające
2. „Prywatne” prawo pracy, ale „upublicznione” (przez zasadę równości)?
3. „Materialne prawo administracyjne «prawa pracy»”?
4. Podsumowanie

Zakończenie

Bibliografia

Summary (Labour Law: whose? Res publica! The Employment Relation from the Legal Theory Point of View) 

Z recenzji prof. Joanny Helios

Przedstawione do recenzji opracowanie porusza interesujący problem stosunku pracy z punktu widzenia założeń teorii prawa. Na wstępie należy zaznaczyć, iż recenzowana książka jest monografią prawniczą łączącą w subtelny sposób dogmatykę prawa pracy z refleksją teoretyczną. Podkreślić trzeba również, iż recenzowana monografia stanowi ucztę intelektualną dla teoretyka prawa pracy. W sposób zgoła refleksyjny stanowi wyśmienity przykład integracji wewnętrznej prawoznawstwa. Na tym etapie recenzent dostrzega, iż brakowało w piśmiennictwie prawniczym monografii, która by się odnosiła do całościowego ujęcia problematyki stosunku pracy od strony teoretycznej. Niniejsza monografia wypełnia lukę albowiem brakuje opracowań naukowych mających za przedmiot refleksją teoretyczną nad gałęzią prawa pracy.
Z tego względu na szczególne uznanie zasługuje fakt, że Autorka podjęła się tego niełatwego zadania badawczego, wykazując znajomość fundamentalnych pojęć i koncepcji teorii prawa. Co więcej połączyła owe pojęcia i koncepcje z zagadnieniami szczegółowymi prawa pracy.


Z recenzji prof. Tomasza Barankiewicza


W wymiarze oceny ogólnej podkreślić należy niezwykle istotny aspekt teoretyczno-metodologiczny opracowania. Autorka podejmuje śmiałą próbę teoretyczno-prawnego uogólnienia wyników badań nauki prawa pracy, uzasadniając swój zamiar i stosowane środki dorobkiem poznańskiej szkoły teorii prawa, której zasadniczy rys nadał Prof. Z. Ziembiński. Jak podkreśla Autorka, „prawo pracy jako odrębna gałąź prawa, takiemu naukowemu opracowaniu podlega, a w zasadzie trzeba byłoby powiedzieć, że powinno ono w szczególności podlegać. Przecież rozległość unormowań w tej właśnie gałęzi prawa jest potężna, pomijając w tym miejscu kwestię ciągłych ustawodawczych zmian” (s. 6). Brak w polskiej literaturze przedmiotu tego rodzaju prób ujmowania szczegółowych gałęzi prawa z perspektywy kategorii uniwersalizujących myśl prawniczą. Jeśli myślenie o prawie w każdej z jego gałęzi nie zostanie poddane myśleniu w kategorii racji pierwszych, jak np. „Prawo pracy: a czyje?”, to można zarazem powiedzieć, iż myślenie o prawie nie będzie miało charakteru wyczerpującego przedmiot badania. Dlatego też próbę tego rodzaju refleksji w przedłożonym do recenzji tekście ocenić należy wysoko. Praca bardzo dobrze wpisywałaby się w szerszy polski projekt uprawiania filozofii prawa „od dołu”, tj. uogólnienia wyników badań poszczególnych gałęzi prawa, aby ostatecznie uzyskać ogólne i uniwersalne zarazem spojrzenie na prawo.


Z recenzji prof. Mirosława Granata

Monografia prof. A. Musiały zwraca uwagę oddechem i śmiałością, z jakimi została przygotowana. Autorka w umiejętny sposób potrafi łączyć tak zdogmatyzowaną i nudną gałąź prawa jaką jest prawo pracy z analizą filozoficzno-prawną, teoretyczno-prawną lub konstytucyjno-prawną. Owe podejścia (analizy) w ostatnich dziesięcioleciach rozwinęły się, stwarzając dobrą perspektywę do świeższego spojrzenia na wiele ustaleń dyscyplin szczegółowych. Dobrze się stało, że prawo pracy „trafiło” na Autorkę potrafiącą skorzystać ze wspomnianego instrumentarium „innych” dyscyplin wiedzy prawniczej. Krótko mówiąc, recenzowana praca nie mieści się „w prawie pracy”, lecz zdecydowanie wykracza poza ramy jednej gałęzi prawa. Dobrze nawiązuje zarazem do osiągnięć poznańskiej szkoły filozofii i teorii prawa. Profesor Musiała odwołuje się do prac tak cenionych autorów jak Z. Ziembiński lub Z. Kędzia, pokazując szacunek dla osiągnięć poprzedników.
Wzmiankowane przeze mnie odważne nastawienie Autorki do prawa pracy dobrze ilustruje tytuł monografii. Wskazuje, jest zapowiedzią, że w książce „dzieje się”, że będzie w niej mowa o aspektach stosunku pracy dotąd nieporuszanych. Sformułowanie tytułu wydaje się intrygujące, zawiera hipotezę badawczą monografii i zachęca czytelnika do zwrócenia uwagi na tę książkę.


Z recenzji prof. Marka Piechowiaka

Za niezwykle cenną w książce profesor Anny Musiały uważam interdyscyplinarność podejścia do pracy jako przedmiotu regulacji prawnych. Przede wszystkim pokazuje ona doniosłość problematyki konstytucyjnej i teoretycznoprawnej dla zagadnień z zakresu prawa pracy. W sferze deklaracji łatwo jest powiedzieć, że teoria prawa czy nauka prawa konstytucyjnego są naukami szczególnie istotnymi dla wszystkich gałęzi prawa, bardzo trudno jednak pokazać jest, jak konkretnie ta doniosłość się przejawia. Profesor Annie Musiale udała się ta sztuka. Bardzo sprawnie pokazuje, na przykład, jak pierwsza zasada polskiego porządku konstytucyjnego – zasada dobra wspólnego oddziałuje na rozumienie jednej z podstawowych kwestii z zakresu prawa pracy, jaką jest zagadnienie zakładu pracy. Pokazuje jak w kontekście prawa pracy działają konstytucyjne wolności i prawa człowieka. Z jednej strony zwraca uwagę na to, że pracownik jest podmiotem tych wolności i praw, i stąd prawo pracy powinno nieustannie testować przyjmowane rozwiązania, czy nie naruszają one norm konstytucyjnych w tym zakresie. Z drugie strony, i uważam to za szczególnie odkrywcze, pokazuje na konkretnych przykładach, jak prawa człowieka, zwłaszcza te socjalne, są lub mogą być realizowane przez odpowiednie regulacje prawa pracy. Stosuje przy tym cały należny sztafaż teoretyczny podejmując wprost takie istotne zagadnienia, jak bezpośrednie stosowanie konstytucji czy horyzontalne oddziaływanie konstytucyjnych wolności i praw.

Write Your Own Review
You're reviewing:Prawo pracy: czyje? Res publica! O stosunku pracy teoretycznoprawnie (PDF)
Detailed information
Publication Version e-book
Title (EN) Labour Law: whose? Res publica! The Employment Relation from the Legal Theory Point of View
Type of publication Monografia
Edition I
Series Prawo nr 241
ISSN 0083-4262
ISBN 978-83-232-3645-0 (PDF)
DOI 10.14746/amup.9788323236450
Number of pages 264
Number of publishing sheets 18,00
Sign up